«Чаму б нам, беларусам, не «экспартаваць» на цэлы сьвет нашае фірмовае Купальле?»

Як сьвяты дапамагаюць перажыць крызісы

Сьвет страсаюць войны ды крызысы. Здавалася б, пра якія сьвяты можа весьціся ў гэтай непрагляднай цямрэчы, у гэтым змроку, які агарнуў нашыя жыцьці, і якому не відаць канца-краю? Але людзі ўсё адно адзначаюць і будуць адзначаць сьвяты — асабістыя ды агульныя. Відаць, так лягчэй перажыць гэты цёмны час.

Калі выключыць з жыцьця народзіны, Каляды, Новы год, дык будзе зусім ужо беспрасьветна. А яшчэ Дзень Сьвятога Патрыка, Сьвятога Валянціна, Хэлаўін — тыя, што прыйшлі зь іншых культураў, але надзейна замацаваліся ў нашых інтэрнацыянальных календарах.

Гэтыя запазычаныя сьвяты адрозьніваюцца ад нашых родных хіба ўжо тым, што іх мы адзначаем толькі раз на год. Свае ж спрадвечныя пры жаданьні можна адзначаць двойчы — як Каляды, Новы год. Як Купальле. Яго адзначаюць у ноч з 23 на 24 чэрвеня, ці то з 6 на 7 ліпеня. То бок, ужо хутка.

Купальле за савецкім часам

Я ня буду распавядаць тут пра традыцыі сьвяткаваньня — скокі праз вогнішча, купальскае кола, папараць-кветку, варажбу ды вянкі на вадзе. Вы ўсё гэта й безь мяне ведаеце, а як раптам не, дык у інтэрнэце поўна размаітай інфармацыі, калі каму цікава. А мне цікава ўжо тое, што гэтае старое язычніцкае сьвята захавалася да нашых дзён.

Ня ведаю, як сьвяткавалі (і ці сьвяткавалі) за савецкім часам Купальле ў вёсках, а мы, гарадзкія хлопцы й дзяўчаты, ехалі на электрычцы ў лес і там ладзілі сьвята.

Улады ставіліся да адзначэньня некамуністычных сьвятаў раўніва — аднаго разу ўсю кампанію «купальцаў» павязалі і прымусілі пісаць тлумачэньні — што рабіў у лесе, якія песьні сьпяваў, і што за сымболіка (ці не фашыстоўская?) гэта ўсё суправаджала.

Потым былі рэпрэсіі на працы ці то ва ўнівэрсытэце — за ўдзел у сумнеўным мерапрыемстве. Але неўзабаве часы зьмяніліся, і выезды ў лес на Купальле набылі масавы характар — ужо з намётамі-спальнікамі ў суправаджэньні бардаў і фольк-гуртоў. А яшчэ пазьней зьявіліся цэлыя музычныя фэстывалі з нагоды гэтага старога летняга сьвята.

«Купальле пераможна крочыць па плянэце»

Ня ведаю, ці адзначаюць цяпер у Беларусі Купальле. А калі адзначаюць — якая музыка гэта ўсё суправаджае? Вярнуліся да фольк-фармату? Ці, паводле новае традыцыі, запрашаюць якога Газманава ці то іншую расейскую эстрадную зорку?

А вось за мяжою гэтае сьвята беларусы ахвотна адзначаюць. І геаграфія вельмі шырокая — Злучаныя Штаты, Эстонія, Бэльгія-Нідэрлянды, Польшча, Швецыя... Летась давялося граць на Купальлі на Паўночным моры блізу Гаагі.

Сабралося шмат людзей — некалькі сотняў — і гэта не было нешта выбітнае, адмысловае, проста звычайнае шараговае сьвяткаваньне. Купальля. На Паўночным моры. У Нідэрляндах.

Парадаксальна, але факт. Мяйсцовыя са зьдзіўленьнем і цікавасьцю глядзелі на тое, што адбываецца і пыталіся: што за сьвята? Беларускае? Традыцыйнае? Штогадовае? Цікава, цікава...

Магчыма, на наступнае Купальле яны далучацца да беларусаў і таксама будуць скакаць праз вогнішча і кідаць вянкі на ваду. І сьпяваць нашыя традыцыйныя ды сучасныя песьні.

Мы ж адзначаем Дзень Сьвятога Патрыка. «Імпартнае» ірляндзкае сьвята, вельмі сымпатычнае й прыцягальнае, якое 17 сакавіка пераможна «крочыць на плянэце», калі карыстацца моваю колішніх савецкіх ідэолягаў.

Дык чаму б нам, беларусам, не «экспартаваць» на цэлы сьвет нашае фірмовае Купальле? Рэклямуйце яго, далучайце да сьвяткаваньня сваіх замежных сяброў ды сябровак, і праз колькі гадоў мы народзім новы сусьветны брэнд. Пазытыўны, станоўчы, але й загадкавы і таямнічы — усё як належыць.

Сьвяткуйма ж нашае Купальле — на беразе мора ці то акіяну, у пустэльні ці стэпе, у нетрах джунгляў ці то высока ў гарах, у беларускім лесе на беразе рэчкі ці возера!

І пакуль парадаксальны, непрадказальны, трывожны час, як калісьці той «аксамітны летні вечар», ахінуў зямлю, нашыя сьвяты дапамагаюць яго перажыць.